Soru: Gıybet ettiğinden dolayı orucunun bozulduğunu zanneden kişi yemek, içmek gibi orucu bozacak bir fiilde bulunsa ona kefaret gerekir mi?
Fetva
Allah Rasûlü ﷺ biri diğerini hacamat yapan ve aynı zamanda gıybet eden iki adam denk gelince “Hacamat yapan da yaptıran da orucunu bozmuştur.” buyurmuştur.[1] Bir diğer hadiste ise Allah Rasûlü ﷺ “İnsanların etlerini yiyen(gıybet yapan) oruç tutmamıştır.” buyurmaktadır.[2] Her ne kadar bu hadislerin zahiri gıybet yapanın orucunun bozulacağına delalet etse de fukaha bu hadislerden maksadın orucun sevabının gitmesi olduğu noktasında ittifak etmiştir. Buna göre oruçlu iken gıybet eden kişi her ne kadar harama girdiğinden orucunun sevabını yok etse de orucu bozulmaz.[3]
Oruçlu iken gıybet eden kişi orucunun bozulduğunu zannedip yemek, içmek gibi orucu bozacak bir ameliyede bulunsa ona kefaret gerekir.[4] Kişinin yukarıda zikredilen hadislere vakıf olup olmaması, bu hadislerden maksadın ne olduğunu bilip bilmemesi ya da fetva veren birinden fetva alıp almaması bunu değiştirmez.[5] Zira gıybetin orucu bozması oruç ibadetinin genel kurallarına aykırıdır. Ayrıca mezkur hadislerin orucun bozulması manasında olmadığı noktasında fukaha ittifak etmiştir.[6] Şafii mezhebine göre ise bu durumda sadece kaza gerekir, kefaret gerekmez.[7]
[1] Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî el-Beyhakī, Şuʿabü’l-îmân (Bombay: Mektebetü’r-Rüşd, 2003), 9/100.
[2] Ebû Bekr Abdullāh b. Muhammed b. Ebî Şeybe İbrâhîm el-Absî el-Kûfî, el-Muṣannef fi’l-eḥâdîs̱ ve’l-âs̱âr (Riyad: Dâru Künûzu İşbilye, 2015), 5/464.
[3] Ahmed b. Muhammed b. İsmâîl ed-Dûkātî et-Tahtâvî, Ḥâşiye ʿalâ Merâḳı’l-felâḥ (İstanbul: Daru’l-Hanefiyye, 2018), 2/527.
[4] Ebü’l-Hasen Burhânüddîn Alî b. Ebî Bekr b. Abdilcelîl el-Fergānî el-Mergīnânî, el-Hidâye şerhu bidâyeti’l-mübtedî (Karaçi,: el-Büşra, 2021), 1/359.
[5] et-Tahtâvî, Ḥâşiye ʿalâ Merâḳı’l-felâḥ, 2/539.
[6] el-Mergīnânî, el-Hidâye şerhu bidâyeti’l-mübtedî, 1/359.
[7] Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî en-Nevevî, el-Mecmû’ Şerhu’l-Mühezzeb (Kahire: İdaratü’t-Tıbai’l-Emîriyye, 1347), 6/340.
